Atlas van de Tour de France

 

De eerste Ronde van Frankrijk vond plaats in 1903. De wielerwedstrijd die uit meerdere ritten zou bestaan en heel Frankrijk zou doorkruisen, werd bedacht door een wielerjournalist van sportkrant L'Auto, Géo Lefèvre. De bekende Henri Desgranges, was de uitgever van dit blad, dat in een felle concurrentiestrijd verwikkeld was met het destijds grotere blad Le Velo. De "Tour de France" bleek een gouden greep voor L'Auto, dat na de Tweede Wereldoorlog verder ging als L'Équipe.

 

Deze website bevat geen uitgebreide beschrijving van deze wielerronde noch van de winnaars of de deelnemers. De nadruk ligt op de routes die de wielrenners in al deze jaren hebben afgelegd.

 

Er zijn twee soorten kaarten gemaakt, waarop deze routes zijn weergegeven:

-         overzichtskaarten, waarbij de hele route van één jaar op één kaart is afgebeeld

-         etappekaarten, waarbij één (of een paar) ritten gedetailleerd per kaartje zijn weergegeven

 

Dergelijke kaarten verschenen al vanaf de beginjaren in (Franse) kranten. Zie bv. een afbeelding in Le Journal van 8 juli 1925: http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k7629105m.r=Le%20Journal%20xau.langFR

Na de Tweede Wereldoorlog werden deze kaarten ook in veel Nederlandse dagbladen afgedrukt. De kaartjes werden o.a. gemaakt door Van Pelt, Carto, CPD en Carpress. Zie bv. twee afbeeldingen in De Telegraaf van 11 juli 1978

http://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&query=tour&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2210-07-1978%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2211-07-1978%22%29&identifier=ddd%3A011200233%3Ampeg21%3Aa0196&resultsidentifier=ddd%3A011200233%3Ampeg21%3Aa0196

 

Niet alle gepubliceerde kaarten zijn beschikbaar of duidelijk. Daarom heb ik geprobeerd de overzichtskaarten van de Rondes van Frankrijk van vóór 1960 opnieuw te tekenen. Hierbij zijn ook enkele doorkomststeden en de belangrijke bergpassen aangegeven. De ritten zijn op basis van informatie uit oude kranten zo nauwkeurig mogelijk vastgelegd in de kaarten. Vóór de Tweede Wereldoorlog werd er vrijwel altijd in een rechte lijn van stad naar stad gereden, waarbij de buitengrenzen van Frankrijk werden gevolgd. Verplaatsingen kwamen niet of nauwelijks voor, maar wel enorme etappes van bijna 500 km (Les Sables d'Olonne naar Bayonne in 1919 t/m 1924). Daarom heb ik geen aparte etappekaarten gemaakt van de tijd vóór de Tweede Wereldoorlog. De overzichtskaarten bieden voldoende detail om vergeleken te kunnen worden met de etappekaarten uit de tijd na 1945. In oude kranten, bv. te raadplegen via http://gallica.bnf.fr/ is vaak nog meer detail beschikbaar en zijn soms complete routebeschrijvingen met doorkomsttijden afgedrukt.

Vanaf 1947 zijn de etappekaartjes te raadplegen, zoals die in de Nederlandse kranten verschenen. Vanaf 1955 zijn deze vervaardigd door Carpress. Daarvoor door Van Pelt en Carto. De auteursrechten van laatstgenoemde twee heb ik niet meer kunnen achterhalen, maar deze kaartjes staan in verschillende kranten die raadpleegbaar zijn via http://www.delpher.nl/nl/kranten

 

Nadat Carpress in 2000 stopte met zijn activiteiten, heb ik voor de daaropvolgende jaren rittenkaartjes gemaakt. De zijn deels ook verschenen bij Wieler Revue, Wielermagazine en het Wielerjaarboek. Ook de overzichtskaarten vanaf 1990 zijn door mij getekend in dezelfde stijl als de andere overzichtskaarten. De overzichtskaarten van Carpress uit het tijdvak tussen 1960 en 1989 zijn zo duidelijk en overzichtelijk, dat deze met toestemming overgenomen zijn.

 

Opvallend in de routes zijn:

1903: Eerste ronde, zonder hooggebergte. Lange, nachtelijke ritten met veel incidenten.

1904: Een kopie van 1903 met nog meer incidenten en diskwalificaties. Tour leek ten einde.

1905: Meer en kortere ritten. Niet meer in de nacht. Eerste echte col, de Ballon d'Alsace. Geen tijdsverschillen meer, maar puntensysteem.

1906: Alle hoeken van Frankrijk. Met Douai, eerste startplaats zonder finish. Voor het eerst door het buitenland gereden (Duits Elzas-Lotharingen).

1907: Ritaankomst in Metz (toen Duits). Passage Zwitserland.

1910: Eerste bezoek Pyreneeëncols.

1911: Eerste bezoek hoge Alpencols (Galibier). Toegang Duitsland niet meer toegestaan. Eerste keer lus rond Nice (keerde elk jaar terug tot 1949).

1913: Geen puntensysteem mee, maar tijdsverschillen. Eerste Tour tegen de wijzers van de klok in.

1914: Introductie framenummers.

1919: Introductie gele trui (na 10e rit). Aankomst in op Duitsland veroverde stad Straatsburg.

1920: Gex aankomstplaats i.p.v. Genève, dus parcours volledig Frans.

1922: Cols Vars en Izoard worden voor het eerst bezocht.

1923: Introductie bonificaties.

1925: Afschaffing bonificaties. Meer etappes.

1926: Voor het eerst een start buiten Parijs, in Évian. Langste Tour aller tijden, 5745 km.

1927: Vlakke ritten werden in de vorm van een soort ploegentijdrit gereden. Kortere ritten.

1928: Zelfde formule als in 1927, maar na de 12e rit mochten renners vervangen worden. Bergetappes vereenvoudigd.

1929: Ploegentijdritsysteem vrijwel afgeschaft i.v.m. teruglopende bezoekersaantallen. Deelname op individuele basis en niet met merkenteams.

1930: Introductie landenteams. Eerste keer reclamekaravaan en rechtstreekse radiouitzending. Geen ploegentijdrit meer. Hulp bij pech toegestaan.

1931: Bonificaties weer ingevoerd.

1933: Bergklassement ingevoerd.

1934: Individuele tijdrit ingevoerd. Eerste keer meerdere etappes op één dag.

1936: Eerste deelname Nederlandse renners en eerste Nederlandse ritzege.

1939: Eerste individuele tijdrit met de beklimming van een bergpas (Iseran).

1947: Eerste Tour georganiseerd door blad L'Équipe. Eerste ritaankomst in België. Terugkeer naar één etappe per dag.

1948: Eerste rechtstreekse TV-uitzending (van de aankomst in Parijs). Rit door het Saarland.

1949: Eerste etappe volledig buiten Frankrijk (St.-Vincent-Lausanne).

1950: Laatste Tour die de buitengrenzen van Frankrijk volgt (Hexagoon-Tour). Oorspronkelijke aankomst in Sanremo door ophef verplaatst naar Menton.

1951: Startplaats buiten Parijs (Dit was enkel in 1926 gebeurd). Bezoek Centraal Massief. Eerst Nederlandse Geletruidrager.

1952: Eerst keer aankomsten boven op een berg (Alpe-d'Huez, Sestriere, Puy-de-Dôme)

1953: Groene trui ingevoerd.

1954: Eerste Tourstart buiten Frankrijk (Amsterdam). Introductie van de "moderne" ploegentijdrit. Terugkeer naar meerdere etappes op ��n dag.

1955: Fotofinish ingevoerd.

1959: Voor het eerst volgden TV-helikopters de wedstrijd.

1960: Voor het eerst grote verplaatsingen tussen aankomststad en vertrekstad van etappes.

1962: Terugkeer van de merkenploegen.

1966: Eerste Tour met dopingcontole. Laatste Tour zonder aankomst bergop.

1967: Dit jaar en in 1968 tijdelijk weer landenteams. Invoering proloog.

1968: Groene trui was dit jaar rood. Eerste Nederlandse Tourwinst. Eindstreep voor het eerst in wielerbaan Vincennes i.p.v. Parc des Princes.

1971: Voor het eerst een verplaatsing met een vliegtuig.

1974: Voor het eerst een verplaatsing met een boot. Eerste Touretappe in Engeland.

1975: Eindstreep voor het eerst op de Champs-Élysées i.p.v. wielerbaan Vincennes. Witte jongerentrui en bolletjestrui ingevoerd.

1979: Na protesten in 1978 werd er nog maar één etappe per dag gereden. Introductie van term "buitencategorie" voor bergen.

1982: Ploegentijdrit afgelast na protest arbeiders. Eerste deel 9e rit (tot Plumelec) daarna als ploegentijdrit gereden.

1983: Witte trui dit jaar voor beste debutant. Deelname amateurteam uit Colombia.

1984: Tour Féminin gestart.

1987: Witte trui weer voor beste jongere. Aantal deelnemers per ploeg verlaagd van 10 naar 9.

1988: Geen proloog, maar een "preface", omdat Tour van UCI maar 3 weekends mocht beslaan. Laatste beklimming Puy de D�me.

1991: Laatste keer twee etappes op één dag.

1992: Tour bezoekt i.v.m. vorming EU 7 landen, een record.

1995: Tour overschaduwd door door Casartelli.

1996: 9e rit ingekort i.v.m. sneeuw op de Galibier.

1998: Tour in Ierland gestart. Wedstrijd met veel dopingrellen.

2003: I.v.m. 100 jaar Tour werden alle etappesteden uit 1903 bezocht.

2005: Voor het eerst spreekt de winnaar het publiek toe in Parijs.

2006: Tour met opnieuw veel dopingproblemen.

2008: Voor het eerst sinds de invoering ervan in 1967 begon de Tour niet met een tijdrit.

2009: Voor het eerst een aankomst bergop op de op één na laatste dag.

2013: Door te starten op Corsica, werden de laatste nog niet bezochte departementen aangedaan. 100e Tour.

2019: Etappe naar Tignes vroegtijdig geneutraliseerd vanwege een aardverschuiving op het parcours.